نگرش‌ها و باورهای منفی بسیاری در مورد افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی وجود دارد که به آن «انگ انگاری اچ‌آی‌وی» گفته می‌شود.
چنین نگرش‌هایی در برچسب‌زدن به افراد به عنوان گروه‌هایی که در نظر سایر گروه‌های اجتماعی غیرقابل پذیرش‌اند، ریشه دارد. اعتقاد به اینکه فقط گروه‌های خاصی از مردم می‌توانند به اچ‌آی‌وی مبتلا شوند، یا قضاوت اخلاقی در مورد افرادی که راهکاری برای جلوگیری از انتقال اچ‌آی‌وی ارائه می‌دهند، و یا این تصور که مردم به دلیل انتخاب‌ها و شیوهٔ زیست خود سزاوار زندگی با اچ‌آی‌وی هستند، تنها نمونه‌هایی از این انگانگاری در رابطه با افرادی است که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند.
تفاوت میان انگ اجتماعی و تبعیض
اما تبعیض با انگانگاری، یا همان «انگ اجتماعی»، متفاوت است.
انگ اجتماعی لایه‌های متفاوتی دارد. افـراد انگ اجتماعی را فقط از یک جنبه تجربـه نمی‌کننـد. آن‌هـا ممکـن اسـت علاوه بر انگ اجتماعی به دلیل تعلق به گروه‌های اجتماعی خاص، مانند گرايـش جنسی، جنسيت، فرهنگ، معلوليت و … در معرض انگ اجتماعی به دلیل ابتلا به اچ‌آی‌وی نیز قـرار گيرنـد، و سپس به خاطر دو یا چند انگ اجتماعی مورد تبعیض باشند.
تبعيض خـود می‌توانـد باعث بروز مشکلاتی در زمينهٔ بهداشت روانی شود. افـراد بنا بـه هـر دليلی در معـرض تبعيض قـرار بگیرند، توانايـی کمتـری در چاره‌جویی برای رفع نيازهـای ضـروری گوناگون خود دارند.
انگ اجتماعی به یک نگرش یا باور اشاره دارد؛ تبعیض رفتاری است که از آن نگرش یا باور ناشی می‌شود. عوامل زيادی باعث تبعيض می‌شوند. مثلا ترس فرد از اینکه در معرض خشونت قرار گیرد، و يا تـرس از خـود موضوع مورد بحث، زیرا تعلق به گروهی که هدف انگانگاری است، خودبخود روی ذهـن و رفتـار ما تاثير می‌گذارد. برخی از ترس‌ها برآمده از محیط زندگی فرد است و ممکن است از طریق رسانه‌ها تقويت شود.
تبعیض علیه افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند به مجموعه رفتارهایی گفته می‌شود که این افراد را متفاوت از افرادی که بدون ویروس اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند، در نظر می‌گیرد. انزوای اجتماعی یک قشر از جامعه به دلیل ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند مصادیق متنوعی داشته باشد. به عنوان مثال اگر یک پزشک متخصص از ارائه‌ی مراقبت یا خدمات به فردی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کند امتناع کند، یا اگر افراد از تماس با این فرد خودداری کنند و یا فرد به دلیل زندگی با اچ‌آی‌وی فرصت های شغلی و تحصیلی خود را از دست بدهد، فرد با مصادیقی از تبعیض علیه افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی روبرو بوده است.
اثرات انگ اجتماعی و تبعیض
اثرات انگ اجتماعی و تبعیض علیه افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی ممکن است بر رفاه، سلامت روان، وضعیت اقتصادی، روابط عاطفی و جنسی افراد دارای اچ‌آی‌وی تأثیرگذار باشد. اغلب افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی، انگ‌هایی که در جامعه به آنها نسبت داده شده را درونی می‌کنند و سپس شروع به ایجاد یک تصویر منفی از خود می‌کنند که در نهایت خود این روند موجب انگانگاری درونی می‌شود! آنها ممکن است نگران باشند که در صورت فاش شدن ابتلای آنها به اچ‌آی‌وی، مورد تبعیض، قضاوت منفی یا خشونت افراد جامعه قرار بگیرند.
«انگ درونی‌شده» یا «خودانگ‌‌انگاری» زمانی اتفاق می‌افتد که فرد، نگرش‌ها و کلیشه‌های منفی در مورد افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی را مکرر دریافت کرده، و خود را از آن زاویه تماشا می‌کند. انگ درونی‌شده‌ی مربوط به افراد دارای اچ‌آی‌وی می‌تواند منجر به احساس شرم، ترس از افشای اطلاعات، انزوا و ناامیدی شود؛ این احساسات می‌تواند افراد را از ادامه‌ی مراحل درمان اچ‌آی‌وی باز دارد!
ریشه‌ی انگ اجتماعی علیه اچ‌آی‌وی
علاوه بر این، بسیاری از مردم اچ‌آی‌وی را ویروسی می‌‌دانند که فقط گروه‌های خاصی از جامعه مانند افراد گی، بایسکشوال، ترنس‌جندر و … به آن مبتلا می‌شوند که این باعث شده قضاوت‌‌ها و پیش‌فرض‌های نادرست در مورد افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می کنند، شکل بگیرد.
چه می‌توان کرد؟
باید از اچ‌آی‌وی حرف زد. صحبت آشکارا درباره‌ی اچ‌آی‌وی می‌تواند به عادی‌سازی موضوع کمک کند. همچنین فرصت‌هایی برای تصحیح باورهای غلط و کمک به دیگران برای یادگیری بیشتر و بهتر درباره‌ی اچ‌آی‌وی فراهم می‌کند.
اما در عین حال باید مراقب بود و با زبان و عبارت مناسب در مورد اچ‌آی‌وی و افرادی که با این ویروس زندگی می‌کنند صحبت کرد؛ نحوه‌ی صحبت، و عبارت‌هایی که بکار می‌بریم، می‌تواند به گسترش انگ‌های اجتماعی و درنتیجه تبعیض علیه این افراد دامن بزند!
همه‌ی ما می‌توانیم از طریق اصلاح گفتار و رفتار خود در زندگی روزمره، انگ اجتماعی علیه افرادی که با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند را از میان برداریم. با رفتارهای حمایتی خود، دوستان و اطرافیان‌مان را هدایت کنیم. مصادیق انگانگاری علیه ویروس اچ‌آی‌وی را بیابیم و از بازتولید آن خودداری کنیم.
یادمان باشد که از لحاظ تاریخی، افراد LGBTQ + درگیر انگ‌های اجتماعی موجود در نظام پزشکی در رابطه با اچ‌آی‌وی بوده‌اند و این درحالی است که تا به امروز در مقایسه با سایر گروه‌ها خدمات سلامت و بهداشت، به ویژه در ایران، برای جامعه +LGBTQ رایگان و آسان، و در دسترس نبوده است!
میزان دسترسی ما به بهداشت و خدمات درمانی به عواملی همچون جنسیت، طبقه‌ی اجتماعی، قومیت، معلولیت و … بستگی دارد و در همان جامعه +LGBTQ هم همه‌ی ما به یک میزان به منابع درمانی دسترسی نداریم!
افراد +LGBTQ دارای ویروس اچ‌آی‌وی از یک طرف به خاطر گرایش جنسی و هویت جنسیتی خود با تبعیض رو‌به‌‌رو هستند، و از طرفی دیگر با انگ‌های اجتماعی و تبعیضی که به دلیل ابتلا به اچ‌آی‌وی با آنها روبرو هستند، در انزوای اجتماعی زندگی می‌کنند.
نویسنده: نیما نیا.
منابع:
https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-stigma/index.html
https://journalofethics.ama-assn.org/article/hiv-stigma-and-discrimination-persist-even-health-care/2009-12
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2021.625787/full